Prawo zamówień publicznych wymaga, aby zamówienia były udzielane wyłącznie wykonawcom wybranym zgodnie z przepisami przedmiotowej ustawy, w której w sposób pośredni lub bezpośredni zostało określonych kilka podstawowych zasad udzielania zamówień publicznych.
Naczelne zasady udzielania zamówień publicznych to:
- zasada konkurencyjności / uczciwej konkurencji – zamawiający ma obowiązek przeprowadzenia postępowania w sposób zgodny z prawem i dobrymi praktykami. Konkurencja między przedsiębiorcami musi przebiegać w sposób zgodny z przepisami, w tym ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Interesy jednego wykonawcy nie mogą zakłócać dostępu pozostałym wykonawcom chcącym i mogącym zrealizować zamówienie publiczne. Zamawiający nie może ograniczać pozycji wyjściowej jednego wykonawcy względem drugiego;
- zasada równości – wykonawcy powinni oni być traktowani na równych prawach przez zamawiającego w toku całego postępowania, a stawiane im wymagania powinny być jasne i znane w chwili przygotowywania ofert. Zamawiający nie może preferować, ani dyskryminować żadnego z wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia;
- zasada bezstronności i obiektywizmu – zakazuje między innymi uczestniczenia w postępowaniu osób przeprowadzających postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego związanych z wykonawcą; bezstronność to inaczej zakaz arbitralności; leksykalnie bezstronność oznacza obiektywizm i brak uprzedzeń [M. Szymczak (red.): Słownik języka polskiego, Tom I, PWN Warszawa 1988, s. 150. Także W. Kopaliński: Słownik przypomnień, Warszawa 1992, s. 37]. Obiektywizm to przedstawianie i ocenianie czegoś w sposób zgodny ze stanem faktycznym, niezależnie od własnych opinii, uczuć i interesów [Internetowy Słownik Języka Polskiego, https://sjp.pl/obiektywizm];
- zasada efektywności – wymaga wyboru oferty najkorzystniejszej ekonomicznie, którą należy rozumieć jako ofertę uwzględniającą ogólną efektywność kosztową względem aspektów jakościowych, środowiskowych lub społecznych bezpośrednio związanych z przedmiotem zamówienia;
- zasada jawności – oznacza, że informacje i dokumenty dotyczące postępowania o udzielenie zamówienia publicznego powinny być powszechnie dostępne (tę zasadę można wyłączyć tylko w konkretnych sytuacjach, wskazanych w ustawie); zamawiający ma obowiązek zachowania jawności procedur, który sprawia, że wykonawcy i zainteresowani mogą śledzić tryb wydatkowania środków publicznych;
- zasada przejrzystości – wymaga, aby postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego zawierało jasne i precyzyjnie określone reguły; jest nazywana inaczej zasadą transparentności, która oznacza, że zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w sposób, który umożliwia dostateczną weryfikację prawidłowości tego postępowania;
- zasada pisemności i prowadzenia postępowania w języku polskim – postępowanie o udzielenie zamówienia, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, prowadzi się pisemnie (możliwość odczytywania i powielania treści) oraz w języku polskim (język urzędowy zamawiającego).
Przestrzeganie powyższych zasad stanowi obowiązek zarówno zamawiających, jak i wykonawców ubiegających się o uzyskanie zamówienia publicznego.