Art. 2 ust. 1 pkt. 1) ustawy z dnia 11 września 2019 r.– Prawo zamówień publicznych (dalej pzp) stanowi, że przepisy pzp stosują zamawiający publiczni do udzielania zamówień klasycznych oraz organizowania konkursów, których wartość jest równa lub przekracza kwotę 130 000 złotych (netto).
Stosownie do powyższego, dla zamówień, których wartość nie przekracza 130 000 złotych, zwanych podprogowymi, zamawiający są zwolnieni z obowiązku stosowania przepisów pzp przy udzielaniu zamówień, jednak nie oznacza to, że przedmiotowe zamówienia nie podlegają żadnym regułom.
Podlegają przede wszystkim:
– przepisom Kodeksu Cywilnego,
– przepisom ustawy o finansach publicznych,
– przepisom prawa wspólnotowego,
– oraz regulacjom wewnętrznym zamawiającego.
W zakresie zasad rządzących zamówieniami podprogowymi kluczowe znaczenie ma konkurencyjność, równe traktowanie wykonawców i przejrzystość prowadzonego postępowania.
Za wdrażanie i egzekwowanie przepisów w dziedzinie konkurencji odpowiedzialna jest Komisja Europejska. Jako główne cele polityki konkurencji realizowane przez Komisję Europejską wskazuje się przede wszystkim: polepszenie konkurencyjności przedsiębiorstw, poprawę alokacji zasobów, rozszerzenie możliwości dokonywania wyborów przez konsumentów, kontrolę i zapobieganie nadmiernej koncentracji w gospodarce wspólnotowej, ograniczenie i kontrolowanie wpływu pomocy publicznej na konkurencję oraz umacnianie reguł uczciwej konkurencji.
Zasady konkurencji dotyczą m.in.: zakazu jakichkolwiek porozumień ograniczających konkurencję, zakazu nadużywania pozycji dominującej na rynku zakupowym, zakazu jakiejkolwiek kontroli przedsiębiorstw, czy dystrybucji towarów i usług w Unii Europejskiej przez producentów spoza UE po zaniżonych cenach.
Jako podstawowe zasady odnoszące się do równego traktowania wykonawców należy również wskazać: zakaz dyskryminacji wykonawców ze względu na przynależność państwową, zasadę swobodnego przepływu towarów bez zakazu ograniczeń ilościowych w przywozie i wywozie, swobodę prowadzenia działalności gospodarczej oraz swobodę świadczenia usług.
Obowiązek przejrzystości, zgodnie z pkt. 1.2 Komunikatu Wyjaśniającego Komisji dotyczącego prawa wspólnotowego obowiązującego w dziedzinie udzielania zamówień, które nie są lub są jedynie częściowo objęte dyrektywami w sprawie zamówień publicznych (2006/C 179/02), polega na zagwarantowaniu wszystkim potencjalnym wykonawcom odpowiedniego poziomu dostępu do informacji umożliwiającego wolnemu rynkowi otwarcie na konkurencję oraz kontrolę bezstronności procedur przetargowych.
Każde zamówienie publiczne bez względu na jego wartość udzielane przez instytucje państw członkowskich lub w imieniu tych instytucji musi być realizowane zgodnie z postanowieniami i zasadami zawartymi w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, „w szczególności z zasadą swobodnego przepływu towarów, swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług, a także z zasadami, które się z nich wywodzą, takimi jak: zasada równego traktowania, zasada niedyskryminacji, zasada wzajemnego uznawania, zasada proporcjonalności oraz zasada przejrzystości. W odniesieniu do zamówień publicznych o wartości powyżej określonej kwoty należy jednak ustanowić przepisy koordynujące krajowe procedury udzielania zamówień w celu zagwarantowania, że zasady te mają praktyczne zastosowanie, a zamówienia publiczne są otwarte na konkurencję.” (I preambuła dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE)
Publiczni zamawiający powinni stosować także zasady szacowania, o których stanowi z art. 32 pzp, tj. ustalić wartość planowanego zamówienia.
Podstawą ustalenia wartości zamówienia jest całkowite szacunkowe wynagrodzenie wykonawcy bez podatku od towarów i usług, ustalone z należytą starannością, o czym stanowi art. 28 pzp. Ponadto, zgodnie z art. 29 pzp zamawiający nie może, w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy, zaniżać wartości zamówienia lub wybierać sposobu obliczania wartości zamówienia.
W związku z tym zamawiający nie może podzielić zamówienia lub zaniżać jego wartości w sposób taki, że w wyniku dokonanego podziału doszłoby do wyłączenia stosowania przepisów pzp lub do stosowania przepisów niewłaściwych i nieodpowiadających wartości danego zamówienia. Zakazany prawem jest taki podział, którego skutkiem jest uniknięcie stosowania przepisów pzp właściwych dla zamówienia o określonej wartości.
Reasumując zamawiający udzielający zamówień podprogowych są zobligowani do stosowania wyżej wymienionych przepisów oraz zasad ogólnych.